Jouw bedrijf, dat is jouw kindje. Misschien is de zaak al generatieslang in de familie. In elk geval; je staat ermee op en gaat ermee naar bed. Je bent trots op wat je hebt opgebouwd. Toen kwam corona. Nu komen daar de gevolgen van de Oekraïne-oorlog overheen. Stoppen of doorgaan? Dat is voor honderden van jouw collega’s de kwestie. Voor jou ook?
door Ubel Zuiderveld, horecaschrijver
Het bedrijf beëindigen? Volgens onderzoek van de Kamer van Koophandel worstelen 220.000 bedrijven met deze vraag. Betrek je de percentages op de frituurbranche, dan gaat het om zeker 800 cafetaria’s, snackbars en frituren. Maar dat is alleen nog maar het corona-effect. Door de hoge energie- en inkoopprijzen als gevolg van de Oekraïne-oorlog, kan het aantal cafetaria’s in de gevarenzone zelfs nog ruimschoots verdubbelen, zo taxeren marktkenners.
Tips en raadgevingen voor frituurondernemers die worstelen.
1. Leef jij al uit de kassa?
Beetje rare vraag misschien. Maar op het moment dat jouw privé bankpasje bij de geldautomaat of de supermarkt regelmatig ‘geen saldo’ verkoopt, is de verleiding groot om te gaan leven uit de kassa van jouw frituurzaak. Daarmee raak je het overzicht verder kwijt. Het wordt een zootje. Bovendien kan het een aanmoediging vormen voor sommige medewerkers om… In elk geval: als jij leeft uit de kassa, dan is het goed om even stil te staan bij de vraag wat dit zegt over jouw situatie.
2. Hoe moe of fit ben je eigenlijk?
Vechten tegen de bierkaai, tegen beter weten in buffelen achter de bakwand… Dat kost elke dag opnieuw héél veel kracht en energie. Als je eerlijk naar jezelf kijkt, draai je voortdurend op de reserves in je lijf. Eigenlijk kun je niet meer… Na sluitingstijd plof je uitgeput neer op bank of bed. Hoelang wil je nog zo doorgaan?
3. Heb je echt nog kracht?
Om maand in, maand uit en nog jaren te sappelen? Als je hiermee nog langer doorgaat, ondergraaf je niet alleen je zaak – je gaat fouten maken, bent sneller geïrriteerd – maar ook jouw gezondheid. Nee, je zal echt de eerste niet zijn die een heftige episode met een ziekte of een langdurige burn-out moet bekopen.
4. Zie alles eerlijk onder ogen
Je hebt er helemaal niets aan om jezelf zand in de ogen te strooien door weg te duiken voor blauwe enveloppen, mailberichten en aanmaningen. Laat jouw medewerkers een dag de zaak draaien. Trek jezelf terug op een rustige plek om al jouw financiële zaken – zakelijk én privé – inzichtelijk te maken voor de korte, de middellange en de lange termijn.
5. Open en sorteer alle enveloppen
Het is een bekend patroon. Ondernemers die het eigenlijk niet meer zien zitten, kijken voortdurend met angst en beven naar hun brievenbus, mailbox of bankrekening. Ze deleten berichten die nu even niet uitkomen. Facturen, aanmaningen en blauwe enveloppen stapelen zich ongeopend op of verdwijnen bij het oud papier of in een diepe lade. Advies: maak ze allemaal altijd dadelijk open en sorteer ze zodat het altijd overzichtelijk blijft.
6. Een samenvatting op één A4tje
Vat alles samen op een A4tje. Jouw gemiddelde jaarwinst en ondernemersinkomen zet je in grote letters bovenaan. Want uiteindelijk is dat waarom het draait. Daaronder: al jouw jaarlijkse kosten en jouw omzet. En tot slot: een overzicht van jouw openstaande posten en verplichtingen voor de korte termijn (komende jaar), middellange termijn (komende drie jaar) en langlopende verplichtingen. Vergeet eventuele vervangingsinvesteringen niet, want jouw apparatuur en interieur is nu eenmaal aan slijtage onderhevig. Als het goed is, zie je nu op één A4tje hoe de vlag er de komende jaren bij hangt. Maak vanuit jouw ondernemersinkomen ook de vertaalslag naar privé: kun je je hele huishouden nog goed draaiende houden de komende jaren?
7. Vraag een keihard oordeel
Ga om tafel met jouw partner, boekhouder of een bekende die jij vertrouwt. Laat het A4tje zien waarop jouw situatie zakelijk en privé staat. Vraag hem of haar recht op de man of vrouw af: hoe kijk jij hiernaar? Welke vragen heb jij als je dit ziet? Wat zou jij doen als je in mijn schoenen stond?
8. Hak de boel in behapbare stukjes
Als je denkt dat doorgaan haalbaar is en niet te koste gaat van jouzelf en de mensen om jou heen, hak de boel dan in behapbare stukjes zodat je elke maand stap voor stap dichterbij een gezonde situatie komt. Houd het vooral simpel en overzichtelijk. De verleiding is groot om alsnog te kijken of je zaken kunt herfinancieren via privéleningen of kredieten van groothandels, andere leveranciers of een formulehuis. Om jouw zaak te behouden, zal deze opwelling vast en zeker bij je opkomen. Doe het niet als het stemmetje in jouw achterhoofd zegt dat je hierdoor nog veel dieper in de shit belandt!
9. Met hoeveel privésores blijf je achter?
Is stoppen met de zaak de enige moeilijke maar verstandige conclusie? Doe dan geen doldrieste en overhaaste dingen. Bekijk eerst goed met welke sores je privé achterblijft en hoe je van tevoren maatregelen kunt nemen om deze privé-effecten zoveel mogelijk te verzachten of voorkomen. Denk hierbij verder dan de resterende en bestaande privéschulden, maar ook aan jouw woonsituatie (woon je boven de zaak?), de auto van de zaak, toekomstige kosten van de studie van jouw kinderen of andere zaken.
Vergeet zeker ook lopende contracten (groothandel, leverancier, huur) niet. Hoe makkelijk kun je eraf zonder met privésores te blijven zitten? Hoeveel moet je nadat je gestopt bent nog privé afrekenen met de fiscus, de huurbaas of een leverancier? Waarvoor heb je ooit zakelijk getekend dat privé gevolgen kan hebben? Als je stopt, moeten eventuele restschulden je niet tot in lengte van jaren blijven achtervolgen.
10. Doe altijd een doublecheck
Ben je er helemaal uit? Heb je een tijdlijn gemaakt van de dingen die je allemaal moet doen zodat het overzichtelijk, haalbaar en behapbaar blijft? Heb je één map – een ordner of een map op de computer – waarin alle relevante stukken overzichtelijk te vinden zijn? Weet je met wie je als eerste gesprekken moet gaan voeren? Vaak zijn dat in elk geval de partijen waar de grootste financiële verplichtingen zitten. Heb je een krediet bij de bank? Kies dan het moment waarop je in gesprek gaat zorgvuldig uit: je wilt immers óók niet dat ze het krediet al stopzetten als jij er nog niet klaar voor bent. En dat doen ze vaak meteen als jij aangeeft dat je gaat stoppen en dan willen ze alle geld in één keer terug.
Doublecheck of je niets over het hoofd ziet. Ga voordat je onomkeerbare dingen doet nog één keer met jouw partner of iemand anders die je vertrouwt om tafel en loop alle stappen nog een keer goed door. Om jezelf gemotiveerd te houden, houd je de vorderingen bij: elk kwartaal breng je in kaart welke stappen je hebt gemaakt om helemaal schuldenvrij te worden op termijn.
11. Faillissement?
Hoewel het goed is de zaak in eigen handen te houden en af te wikkelen, is in sommige gevallen het aanvragen van een faillissement raadzamer. Bedenk hierbij wel: als je een eenmanszaak hebt – en dus geen BV of zo – is de kans groot dat je ook te maken krijgt met een persoonlijk faillissement, waarbij jouw levenspartner en gezin waarschijnlijk eveneens de gevolgen jarenlang zullen ondervinden. Bekijk de optie van een faillissement samen met jouw boekhouder of een financieel deskundige, maar overleg de gevolgen ook zeker met jouw levenspartner.
12. Kom je zonder inkomen?
Natuurlijk moet je voordat je definitieve beslissingen neemt goed – liefst ook op één A4tje – in kaart brengen hoe jouw privésituatie wordt als je jouw zaak beëindigt. Vraag is of je de kracht hebt om onmiddellijk in een andere baan weer aan de slag te gaan. Maar je moet natuurlijk wél inkomen hebben. Doorgaans heb je als ondernemer geen recht op bijstand of WW. Wel zijn er speciale regelingen voor zelfstandigen en ondernemers. Zo is er de BBZ, een soort bijstand voor ondernemers. Ook is er nog de IOAZ voor oudere ondernemers (55-plus) die hun zaak beëindigen maar niet voldoende inkomen hebben. Ook dit is een minimale uitkering, die maandelijks achteraf wordt betaald.
13. Wat maakt jou blij?
Als je lang elke dag hebt gesappeld om jezelf en jouw bedrijf staande te houden, raak je een soort van depressief. De lucht is niet meer mooi blauw, maar wordt steeds grijzer. Maak een top 3 van dingen die jou blij maken, dan wel: altijd blij hebben gemaakt. Kun je er nog steeds zo van genieten als vroeger? Waarschijnlijk niet, want je hebt teveel aan je hoofd. Toch moet je leuke dingen blijven doen om je hoofd wat leger te maken.
14. Wat heb je altijd al willen doen?
Heb je al eens aan een dark kitchen gedacht? De start kost nog geen tiende deel van wat een vaste cafetaria kost. Heb je een hobby waarvan je jouw beroep kunt maken? Iedereen staat te schreeuwen om mensen: is er een leuk bedrijf in de buurt waarvoor je altijd hebt willen werken? Heb je toen je jong was ambities gehad waaraan je nooit bent toegekomen? Begin met een schone lei. Zoek een nieuwe start vanuit jouw hart.
15. Voeten op tafel
Ga eens een avond met je voeten op tafel zitten. Alleen met jezelf of met enkele naasten of vrienden. Filosofeer eens vrijuit wat je eigenlijk wel zou willen… Of hebben zij misschien suggesties, weten ze iets dat bij jou past… Ja, ook als je geen dertiger meer bent, maar vijftiger of zestiger: er zijn nog altijd mogelijkheden en uitdagingen.
16. Schaamte?
Je durft niet te stoppen uit schaamte? Je bent bang wat de vaste klanten in de buurt zullen zeggen? Dus ga je maar door tot een curator op de proppen komt? Zet je schaamte opzij! Schaamte, daar heb je helemaal niks aan. Daarmee zit je vooral jezelf in de weg. Vertel vanaf dag één iedereen die het horen wil waarom je jouw bedrijf staakt, maar wel natuurlijk pas nadat je alles al helemaal gepland hebt en de eerste belangrijke stappen – zoals het gesprek met de bank – hebt gezet. De aankondiging dat je stopt kan emoties opwekken, maar werkt vooral ook heel bevrijdend en zelfs louterend.
17. Leef nog lang en gelukkig
Het zal even slikken zijn. En misschien moet je door nog wat moeilijke jaren om privé weer Boven Jan te komen. Maar écht, er is ook een leven denkbaar zonder de vierkante meters tussen de toonbank en de bakwand. En blijkt dit toch echt je lust en je leven te zijn? Begin dan gewoon een nieuwe zaak als je financieel en qua energie weer helemaal uit de sores bent. Misschien kun je daarbij zelfs jouw oude klanten betrekken en de financiering bijeen brengen via crowdfunding. In elk geval, je zult zien: jouw nieuwe frituurspeciaalzaak wordt nóg specialer.
Tot slot raadgeving 18
Veel succes en sterkte bij elke beslissing die je neemt en elke stap die jij zet.
