Historische frietkotten kunnen in Vlaanderen een beschermde status krijgen als monument. De Vlaamse minister van onroerend erfgoed Matthias Diependaele zet concrete stappen om dit mogelijk te maken.
Vlaamse gemeenten kunnen voortaan frietkotten in hun dorpen en steden voordragen die voor bescherming in aanmerking komen.
In oktober 2024 zullen de eerste frietkotten worden aangewezen als erfgoed. Omdat steeds meer frietkramen verdwijnen uit het straatbeeld, is het volgens Diependaele zaak de ‘meest iconische’ een beschermde status te geven als immaterieel erfgoed.
Frietkramen in Brugge
Diependaele kondigde zijn beleid twee jaar geleden reeds aan. Afgelopen weekend vond de aftrap van het erfgoedbeleid plaats. De Vlaamse minister noemt als voorbeelden van kotten die de beschermde status verdienen de twee frietkramen bij het Belfort in het centrum van Brugge. De minister wijst ook op de toeristische functie van deze beeldbepalende frietzaken in de oude binnenstad van Brugge.
Unesco-erkenning ver weg
Het Nationaal Verbond van Frituristen (Navefri) is blij met de stappen van de minister. Eerder poogde Navefri de gehele Belgische frietkotcultuur erkend te krijgen als immaterieel erfgoed bij de Unesco. Hoewel alle vier gewesten in België (Vlaanderen, Wallonië, Brussel en Duitstalige gebied) de afgelopen jaren dit streven onderschreven, lijkt het hier nooit van te komen. Volgens Navefri-voorzitter Bernard Levèfre wordt het streven bemoeilijkt door een nieuwe procedure rond de voordrachten in België.
Levèfre: “Wij hebben niet één minister voor cultuur zoals bij jullie, maar acht. Want elk gewest heeft zowel een minister voor monumenten als voor immaterieel erfgoed. Elk gewest kan eens per twee jaar erfgoed voordragen voor erkenning bij Unesco. Vaak wordt gekozen voor iets dat typerend is voor het eigen gewest. Landelijk erfgoed zoals de frietkotcultuur maakt zodoende maar meer weinig kans om erkend te worden.”
Bond Heemschut
Ook in Nederland zijn wel stemmen opgegaan om frietkramen te behouden. Losstaande kramen verdwijnen snel uit het Nederlandse landschap. Erfgoedvereniging Bond Heemschut sprong al eens in de bres om snackkeet ’t Pleintje in Maaskantje te behoeden van afbraak. De snackkeet speelde een rol in de satirische serie New Kids, maar werd uiteindelijk toch gesloopt om plaats te maken voor nieuwbouw. Het Nederlands Frituurcentrum ijvert daarnaast voor de erkenning als immaterieel erfgoed van het gebruik om friet af te halen.
Aantal frietkramen
In heel België waren volgens een professor van de Katholieke Universiteit in Leuven aan het einde van de vijftiger jaren nog 20.000 overwegend losstaande frietkotten te vinden. Tegenwoordig zijn dit er minder dan 5.000. In ons land zijn het er nog beduidend minder: naast meer dan 5000 inpandige cafetaria’s en snackbars zijn er nog slechts 500 tot 1000 losstaande frituren en kramen.
