Vandaag is de Dag van de Frikandel. Waarom de viering van de frikandel op 4 februari is en wie dat verzonnen heeft, daarop moet Frituurwereld het antwoord schuldig blijven. Maar de datum staat nu eenmaal te boek als dé dag van Nederlands populairste snack. Daarom zetten we de schijnwerpers op drie relatief nieuwe verschijningsvormen.
Decennialang zagen we niet of nauwelijks innovaties met en rond de frikandel. De snack uit de jaren ’50 van de vorige eeuw won vooral tussen 1970 en 2000 flink aan populariteit. De verkopen stegen, tot de verkoop van de frikandel rond 1995 die van de kroket overtroefde. Nee, er was geen aanleiding voor schokkende innovaties, want de standaardfrikandel deed het uitstekend.
De laatste jaren wordt de frikandel wel heruitgevonden. Drie hoofdstromingen:
De verborgen frikandel
De frikandel is steeds vaker zelf een ingrediënt. Vrijwel onzichtbaar is hij bijvoorbeeld in het frikandellenbroodje. Hij gaat schuil in een filodeegbroodje en gestolde Buisman. Mede dankzij de verkoop in horecahoeken van supermarkten is het frikandellenbroodje razend populair geworden. De Loempidel is een andere schuilplaats voor de frikandel. Hij is voor deze snack helemaal opgerold in een loempiaflensje. Het bekende vleesgerecht Beef Wellington inspireerde kok Jos Snellen verder recent tot de Frikandel Wellington, frikandellen in bladerdeeg. Hij is niet de eerste die op het idee komt. Op internet circuleert een soortgelijk gerecht onder de spitsvondige naam Dellington.
De overdadige frikandel
Overdadige frikandellen kennen we al een tijdje, zoals de XXL-exemplaren. Maar relatief nieuw is de loaded frikandel. Naar voorbeeld van de frikandel speciaal, wordt de frikandel rijkelijk bedeeld met allerhande ingrediënten. Happy Frites Ransdaal (gevestigd op een station) maakte furore met frikandellenplankjes: vier of acht frikandellen op een plankje met een keur aan vullingen. De pas geopende luchtfrituur De Frietaire in Eindhoven heeft drie varianten van de loaded frikandel op het menu.
Cabaretière Christel de Laat presenteerde eind vorig jaar namens haar alter-ego Betty een high frikandel, een high tea maar dan dus met de frikandel als basis, een overdadig frikandelmenuutje. Een frikandel met eiersalade is één van de items: de snack is over de lengte gevuld met de eiersalade, mayo erover en daarna bieslook en paprikapoeder. Volgens het zelfde procedé: een frikandel overdwars gevuld met satésaus, gebakken uitjes en wat pinda’s.
De verbrokkelde frikandel
In een Brabants dorp wordt tijdens carnaval een zelfgefabriceerde ‘hakselaar’ ingezet. Hij hakt de frikandel in kleine stukjes, zoals gebruikelijk met de curryworst in Duitsland. Zodoende kun je de frikandelstukjes met saus/sauzen mooi op een kartonnen schaaltje aanbieden. Maar er zijn meer verbrokkelde frikandelen. Wat te denken van de Krokodel van het duo Mannenbroeders? Hij bestaat nog steeds, deze kroket met stukjes frikandel erin. Stukjes frikandel kun je bovendien vinden in de salades die enkele supermarkten de laatste jaren zijn gaan verkopen, ja ja èchte frikandelsalades.
Frikandellen van eigen receptuur
Wat ons verder nog opvalt? De laatste jaren is het gebruik om frikandellen van eigen receptuur te ontwikkelen. Jonge frituurondernemers doen het. Enkele snackmerken deden vergeefse pogingen de frikandel ‘op te waarderen’. Zelfs topkoks wagen zich eraan. Gastrochef Ron Blaauw richtte al eens een compleet frikandellendiner aan. Hij legt momenteel de laatste hand aan een eigen frikandel voor het Rotterdams-Amsterdamse concept Frietboutique. We laten ons verrassen. Maar steeds weer blijkt: de industriële frikandel, ontwikkeld door Beckers en ook een beetje door De Vries Snacks, is en blijft een onverbiddelijke bestseller.
Met Goud Bekroond
Tante Nel in Rotterdam heeft ook een frikandel van eigen receptuur: de Frikan-Nel, gemaakt met rund- en varkensvlees door Scharrelslagerij Thijs van den Kieboom. “Van bijzonder goede kwaliteit”, oordeelde het Nederlands Frituurcentrum bij het toekennen van het keurmerk ‘Met Goud Bekroond’.
