Waarom de puntzak friet voorlopig niet goedkoper wordt, ondanks instortende aardappelmarkt
De aardappelmarkt stort in. Letterlijk. Boeren krijgen op de vrije markt amper nog iets voor hun aardappelen. Goed nieuws voor de frietliefhebber? Goedkope aardappelen = goedkoop frietje? Helaas, zo werkt het niet. En dat leggen we graag even uit – vóór de komkommertijd-stagiair het weer uit z’n verband rukt.
Waarom daalt de frietprijs niet mee?
Simpel gezegd: de meeste frietaardappelen zijn lang geleden al verkocht. Grote verwerkers sluiten contracten af met boeren, waarbij de prijzen maanden of zelfs jaren vastliggen. De vrije markt – waar de prijzen nu zijn ingestort – is slechts een klein deel van het totaal.
Volgens Nieuwe Oogst krijgen sommige boeren op dit moment nog maar 1 tot 2 euro per 100 kilo aardappelen. Dat is zo weinig, dat het nauwelijks loont om ze nog in de schuur te laten liggen. Dus worden de aardappelen massaal afgevoerd – soms figuurlijk, soms letterlijk. Toch profiteren frituurondernemers daar nauwelijks van. Hooguit ambachtelijke frietbakkers die zelf snijden en voorbakken, kunnen op korte termijn iets merken. Maar ook hun leveranciers hebben vaak al eerder ingekocht.
De werkelijke prijsdruk zit elders
Dat het frietje niet goedkoper wordt, heeft alles te maken met andere kosten die zijn gestegen èn kosten die verder blijven stijgen. Een greep:
- Frituurolie is fors duurder geworden. En wie kwaliteit wil leveren, gebruikt zijn olie niet langer dan verantwoord.
- Energie is nog altijd prijzig, zeker met stijgende netwerkkosten en hoge energiebelasting.
- Lonen blijven stijgen – inclusief een forse verhoging van de jeugdlonen. Terecht, maar het telt wel op.
- Verpakkingen zijn duurder geworden. En het gebruik van plastic raakt steeds verder in de ban.
- Bestelplatformen rekenen stevige commissies én brengen extra servicekosten in rekening bij de klant.
- De nieuwe HOP-premie (een initiatief van KHN en de vakbonden) betekent extra loonkosten. Voor iets wat goede ondernemers al deden: investeren in personeel en imago door goed werkgeverschap.
Veel ondernemers in de frituurbranche hebben al die stijgende kosten slechts beperkt kunnen doorberekenen. Hun marges staan daardoor sterk onder druk – en dan is er simpelweg geen ruimte om de prijs van een frietje te verlagen.
Komkommertijdklassieker
Elk jaar duikt hij weer op: het frietje. Niet op het menu – daar is het allang een vaste waarde – maar in de media. Naast de eeuwige ‘friet of patat’-discussie krijgen we ook de klassieker: “Waarom is een frietje zo duur?”
Meestal belandt die vraag op het bureau van een stagiair als de redactieleiding met vakantie is. Laten we ze dit jaar vóór zijn. Nee, friet (of patat) wordt voorlopig niet goedkoper. Want terwijl de aardappelprijs keldert, blijven de vaste lasten gewoon overeind en nemen andere kosten toe.
Tot slot
Boeren en cafetariahouders hebben meer gemeen dan je denkt: allebei voelen ze het als de marges verdampen. Dat een deel van de aardappelmarkt instort, is geen reden voor het friet minnend publiek om te juichen. Hopelijk komt er snel weer balans – zodat boer én frietbakker het hoofd boven water kunnen houden.
