Het gebrek aan medewerkers is een enorme bottleneck voor de horeca. Voor zeker 43 procent van de horecaondernemers vormt het personeelstekort een belemmering voor de bedrijfsvoering.
Dit percentage ligt in de horeca bijna 10 procent hoger dan het gemiddelde van alle ondernemers in ons land.
De horeca is extra getroffen doordat veel medewerkers de branche verlieten tijdens de lockdowns. Hoewel de branche na corona veel mensen weer zag instromen, blijft het tekort aan handjes nijpend.
8 cijfers en trends:
1. Jongere werknemer haakte af
Cijfers van het statistiekbureau CBS tonen wat er gebeurt is tijdens de coronapandemie. Begin 2020 telde de horeca 395 duizend werknemers. Ruim de helft van hen, ofwel 202 duizend, was jonger dan 25. Door de lockdowns stroomden velen de branche uit. Het aantal werknemers slonk tot 289 duizend, van wie nog slechts 130 duizend jonger was dan 25. In andere leeftijdscategorieën was de afname veel geringer. Deze cijfers betreffen het aantal werknemers, maar daarnaast droogde ook het reservoir flexkrachten tijdens corona op.
2. Tekorten in de keuken
Volgens onderzoek van Group7, bureau voor food-commerce, kampen 58 op elke 100 Nederlandse horecabedrijven met een tekort aan handjes in de keuken. Van deze groep, geeft meer dan de helft aan dat dit geleid heeft tot veranderingen op de menukaart. Een groot deel heeft simpelweg minder items op de kaart of kiest ervoor gerechten te schrappen die veel handelingen vergen.
3. “Branche trekt weer mensen aan”
Volgens ABN Amro ontwikkelt de arbeidsmarkt in de horeca zich an sich gunstig, althans vergeleken met de coronatijd. In het najaar van 2021 stonden er 83 vacatures open op elke duizend werknemers in de horeca. Eind vorig jaar slonk dit aantal naar 57 vacatures per duizend werknemers. Volgens de ABN zorgen de afbouw van zogenaamde coronabanen bij de GGD en dergelijke, alsmede de hogere lonen in de horeca zelf ervoor dat de branche weer meer mensen aantrekt. Recent kwam de horeca nog in het geweer toen de GGD duizenden mensen wierf voor nieuwe inentingscampagnes.
4. “Keerpunt in krapte bereikt”
ABN Amro deed in een rapportage een wat bittere constatering, die wel kan leiden tot een royalere beschikbaarheid van medewerkers. De bank schreef: “Sinds april zijn er geen steunmaatregelen van de overheid meer van kracht. In combinatie met hoge energieprijzen, zal dit leiden tot meer faillissementen in de sector. Een gevolg is dat er op deze wijze ook extra aanbod van personeel komt. Daarmee lijkt het keerpunt bereikt en verwachten we dat de krapte op de arbeidsmarkt in de horeca zal afnemen.”
5. Vooral veel kleine bedrijven
Volgens een actuele opgave van het CBS telt ons land momenteel ruim 69 duizend horecabedrijven. Het leeuwendeel hiervan, circa 33,5 duizend, telt slechts één werkzame persoon. Daarnaast zijn er nog eens ruim 13 duizend horecabedrijven met hooguit twee medewerkers. Het gros van de horecabedrijven is dus klein. Het segment fastservice, waartoe ook cafetaria’s worden gerekend door het CBS, omvat 19 tot 20 procent van alle banen in de horeca.
6. “Nog 20 jaar problemen”
ABN Amro mag dan stellen dat het ergste leed geleden lijkt, een échte oplossing voor het personeelsgebrek is er op korte termijn niet. De tekorten zijn namelijk structureel: ze waren er ook al voordat de coronacrisis uitbrak. Hoogleraar arbeidsmarkt Joop Schippers zei in de media: “We hebben ontgroening en vergrijzing. Dat zorgt ervoor dat we structureel mensen tekort gaan komen. Dit gaat nog wel een jaar of twintig aanhouden. Want als je nu meer werknemers had willen hebben, dan hadden die al geboren moeten zijn.” Andere deskundigen menen zelfs dat personeelstekort pas over twee generaties ofwel dertig tot het verleden zal behoren.
7. Digitalisering en automatisering
Digitalisering en automatisering doen op grotere schaal dan voorheen hun intrede in de branche. Zo maken steeds meer horecabedrijven gebruik van bestelzuilen en QR-codes het bestelproces te vereenvoudigen. Op beperkte schaal worden serveerrobots ingezet. Verder zijn onbemenste concepten in opmars. We zien ze vooral hun intrede doen in hotellobby’s en bedrijfscatering (via zogenaamde micro-markets) terwijl ook gemakswinkels zoals AH to go kiezen voor selfservice en contactloos afrekenen. Een voorbeeld in de frituurbranche is het onbemenste snackbarconcept Lokettaria.
8. Minder open of helemaal dicht
Een toenemend aantal horecabedrijven beperkt zijn openingstijden, hoewel niet bekend is hoe groot deze groep is. We zien inmiddels dat in veel steden naast de maandag, nu ook de dinsdag een vaste sluitingsdag is geworden. Veel bedrijven sluiten bovendien ’s avonds eerder. Gezien doorlopende vaste lasten, betekent dit natuurlijk wel dat de kosten per openingsuur oplopen.
In de media wordt daarnaast regelmatig melding gemaakt van bedrijven die helemaal sluiten. Niet zelden speelt hierbij de overweging mee, zoals ABN Amro ook vaststelt, dat corona-effecten, de hoge energieprijzen én het personeelsgebrek (structurele) negatieve gevolgen hebben voor de bedrijfsvoering.
