Bestelplatforms onder vergrootglas
In de afgelopen jaren zijn bestelplatforms als Thuisbezorgd.nl en Uber Eats uitgegroeid tot dominante spelers in de Nederlandse horeca. Ze bieden gemak voor de consument en extra omzetkanalen voor ondernemers. Maar het verdienmodel van de platforms staat steeds indringender ter discussie.
Opinie door Frans van Rooij
Niet alleen worden maaltijdbereiders, cafetaria’s en andere horeca, geconfronteerd met hoge commissies, maar sinds kort draait ook de consument op voor extra kosten. Deze ontwikkeling raakt vooral de kleinere, zelfstandige ondernemers zoals bedrijven in de frituurbranche. Ze krijgen steeds minder grip op hun eigen klanten én de marges.
Consument betaalt ook
Wat begon als een platform waar consumenten eenvoudig konden kiezen uit een breed aanbod van lokale eetgelegenheden, is een commercieel systeem geworden waarbij vooral de platformexploitanten lijken te winnen.
Recent introduceerde Thuisbezorgd.nl een nieuw verdienmodel in de vorm van een bijdrage van de consument aan de transactiekosten. Daarmee betaalt de klant niet alleen voor zijn maaltijd en bezorging, maar ook voor het mogen plaatsen van de bestelling zelf.
Deze stap wordt breed bekritiseerd als dubbel op. De ondernemer betaalt al een forse commissie, afhankelijk van de dienstverlening tussen de 13 en ruim 30 procent, terwijl de klant nu ook bijdraagt aan het verdienmodel van de platforms.
Oneerlijke concurrentie?
Voor de frituurbranche is deze ontwikkeling een extra klap. Snackbars en cafetaria’s opereren met lage marges en bieden relatief goedkope producten. Elke euro die zij moeten afstaan aan een bezorgplatform is er één minder voor de ondernemer zelf.
De commissies maken het moeilijk om nog rendabel te draaien met bezorgmaaltijden, zeker in een tijd van stijgende inkoopkosten, energietarieven en lonen. Een toenemend aantal ondernemers ziet zich genoodzaakt de verkoopprijzen (verder) te verhogen, wat hun bedrijven opnieuw minder aantrekkelijk maakt voor prijsbewuste klanten.
Eerder maakte Thuisbezorgd.nl op grote schaal mini-sites aan van frituurzaken. Deze websites lijken op eigen bestelsites van de ondernemer. Maar ze worden beheerd door het platform. Ze zorgen ervoor dat de klant in de veronderstelling is rechtstreeks bij de frietzaak te bestellen, terwijl de bestelling in werkelijkheid via het platform loopt. Daarmee wordt het directe klantcontact tussen ondernemer en consument ondermijnd, terwijl de commissiekosten onveranderd van kracht blijven.
Dominantie in de markt
De Nederlandse markt wordt grotendeels gedomineerd door Thuisbezorgd.nl en in mindere mate door Uber Eats. Deze partijen hebben door slimme marketing en hun technologische infrastructuur een machtspositie opgebouwd, die het voor individuele ondernemers bijna onmogelijk maakt om zich volledig los te maken van de platforms.
Volgens brancheorganisaties zoals vakvereniging ProFri is het tijd voor verandering. Steeds meer ondernemers stimuleren het direct bestellen via hun eigen websites en apps, buiten de platforms om. Maar dat is makkelijker gezegd dan gedaan.
Veel consumenten zijn zo gewend aan het gemak van één centrale bestelplek, dat ze nauwelijks nog overstappen naar andere bestelmethodes. Bovendien vergt het onderhoud van een eigen bestelinfrastructuur kennis en investeringen die niet voor elke zaak haalbaar zijn.
Onderzoek ACM
De zorgen over het verdienmodel van Thuisbezorgd.nl en Uber Eats zijn inmiddels ook doorgedrongen tot de Autoriteit Consument & Markt (ACM). Volgens betrouwbare bronnen onderzoekt deze toezichthouder momenteel mogelijke misstanden in de werkwijze van de platforms.
Onderwerpen van onderzoek zijn onder meer de transparantie van de kosten én het gebruik van data van ondernemers en klanten. Maar ook naar het aanmaken van mini-sites wordt gekeken: ze werken mogelijk belemmerend voor een gezonde concurrentie. Immers, deze mini-sites voorkomen dat de eigen bestelkanalen van ondernemers in de zoekresultaten online komen bovendrijven.
Oproep aan de consument
Een belangrijk deel van de oplossing ligt bij de consument zelf. Door rechtstreeks te bestellen bij hun favoriete frietzaak, en dan dus echt via de officiële site van de ondernemer, kunnen klanten bijdragen aan een eerlijker speelveld. Dit zorgt ervoor dat de volledige opbrengst van een bestelling terechtkomt bij de ondernemer. Dat versterkt de lokale economie en maakt eerlijke prijzen mogelijk.
Vakvereniging ProFri riep al eens op tot meer bewustwording bij de klant. Bestelgemak is belangrijk. Maar het mag niet ten koste gaan van de mensen die ons eten bereiden. Zeker in de frituurbranche, waar veel lokale familiebedrijven met hart en ziel werken aan betaalbare gerechten, is de directe klandizie van de consument essentieel.
Een omslag in zicht?
Mogelijk leidt het ACM-onderzoek tot minder dominantie van bestelplatforms voor maaltijden. Maar belangrijk zijn ook een groeiend bewustzijn bij consumenten én de bereidheid van ondernemers om te investeren in hun eigen digitale infrastructuur.
Duidelijk is: het huidige model knelt aan alle kanten. De marges voor ondernemers zijn flinterdun, consumenten betalen steeds meer, de platforms boeken recordwinsten. Een duurzame toekomst voor de frituurbranche vraagt om een heroverweging van ons bestel-, bezorg- en betaalgedrag. De toekomst van lokale snackbars begint in elk geval bij een bewuste keuze van de consument.
Foto’s: iStock
